- Adreesị: Indian Creek, Belize;
- A wuru ya: malite na narị ise nke ise ruo na narị afọ asatọ AD;
- Oge ọrụ: kwa ụbọchị site na ụtụtụ 8:00 ruo 17:00.
Na Belize, e nwere ihe ncheta ihe omimi nke ihe omumu nke puru iche nke Mayan - Nim-Li-Punit. Ọ bụ na district nke Toledo, 40 kilomita n'ebe ugwu nke obodo Punta Gorda. A na-asụ aha ahụ n'asụsụ Maya dịka "nnukwu okpu". Nke a bụ n'ihi otu n'ime ihe oyiyi nke isi ákwà na otu n'ime stela. Ọhụụ ndị a na-ahụ maka akụkọ ihe mere eme na-achọ ndị njem si n'ọtụtụ mba.
Nim-Li-Punit - nkọwa
Obodo ahụ nwere ọganihu n'oge ahụ malite na narị ise nke ise ruo na narị afọ nke 8, a na-akpọ oge a oge oge. Ọnụ ọgụgụ nke Nim-Li-Puni dị puku mmadụ asaa. Ruo ugbu a, ọ bụ nanị ụlọ ole na ole fọdụrụ n'obodo ahụ, bụ nke a na-agbakọta n'akụkụ atọ. Elu nke pyramid kasị elu dị 12,2 m. N'ebe ndị a, ndị ọkà mmụta sayensị chọtara stelae na ihe oyiyi nke ndị ọchịchị, ụfọdụ n'ime ha adịghị agwụcha.
A chọpụtara obodo ahụ na March 1976, bụ nke a na-eduzi mgbe a na-atụgharị oge. Ihe omumu ihe omumu na-aga n'ihu taa, n'ihi omume ha, enwere ike ichota ili eze. Ebe ọ bụ na onye ọkà mmụta sayensị chọpụtara na steepụ nwere ihe odide dị iche iche, nakwa ihe ndị ha na-eme. Ka o sina dị, o kwere omume na Nim-Li-Punit bụ isi obodo nke ala Wakam. Oge ọhụụ ya bịara n'oge oge oge ochie, site na 721 ruo 830.
Ihe omumu nke ndi oru ihe omumu na-eme ugbu a ga-eme ka o kwe omume iji nlezianya cheba akuko banyere ala eze ahu. N'ime ụlọ ndị dị ndụ, "Ọnụgụgụgụ 7" pụtara, bụ ndị, dịka ndị ọkà mmụta sayensị si kwuo, bụ ụlọ eze. Ọ bụ n'ime ya na a hụrụ ili nke dị na 400 BC. Ọ bụ ihe na-akpali mmasị na e nwere ọtụtụ arịa yikiiki, ndị na-abụghị ndị omenala Maya, mana sitere na obodo dị nso na Teotihuacan, nke dị na Central Mexico.
N'ịbụ ndị na-aga n'ihu n'ịkụgharị ihe, ndị ọkà mmụta ihe ochie chọtara ili nke abụọ nke oge ọzọ. E nwere mpempe akwụkwọ ndị ochie ndị Maya na-eji eme ememe ọbara. Ụfọdụ n'ime ha nwere akwụkwọ, ekele nke ndị ọkà mmụta sayensị nwere ike ịmatakwu banyere ndụ nke ndị eze nke ahụ na-apụ n'anya.
Ozi bara uru maka ndị njem nleta
Iji hụ na mkpọmkpọ ebe nke obodo oge ochie nke Nim-Li-Punita, otu ga-arịgo n'elu ugwu nke sitere n'okike. Gbagoo n'elu ugwu ka ị na-aga n'okporo ụzọ ruru unyi, nke osisi toro ogologo na chondovymi gbara ya gburugburu.
Ọ bụ ihe na-akpali mmasị ịhụ ma hụ foto nke Square Stela, bụ nke nwere ebe 26 ebe ochie. Ihe anọ kachasị mma n'ime ha na-esote ebe obibi ndị ọbịa. Edere kalenda mbara igwe na Stella Square. Ọ bụrụ na ị rute ebe ugwu ọdịda anyanwụ ahụ, mgbe ahụ, nkume atọ ahụ dị n'ihu ebe ugwu ọwụwa anyanwụ ga-egosi na ụbọchị ọbụla equinox na solstice na-abanye. Otu n'ime stelae ruru 11 mita dị elu, nke ọzọ na-egosi onye ọchịchị India n'oge ememe ahụ.
Ma mmasị kachasị mmasị n'etiti ndị njem nleta na-egosi mgbe ị na-eleta n'ebe ndịda nke obodo oge ochie. N'ebe a bụ ili nna, n'ime ha ndị ọkà mmụta ihe ochie achọpụtawo ihe ndị mmadụ, ihe ịchọ mma, arịa ụrọ na onyinye.
Ndị nduzi ọkachamara na-akọwa n'ụzọ zuru ezu banyere obodo oge ochie, akụkọ ihe mere eme ya na otú ndị bi na ya si hapụ ya na ihe dị ka 800 BC. Ndị na-eleta ndị ọbịa nwere ike ịkwọ ụgbọala na ụgbọ ala - ebe a na-adọba ụgbọala n'ebe a. A na-egosipụta ihe dị iche iche na ihe ndị a chọpụtara n'oge a na-egwu ihe na nnukwu ebe abụọ. N'ebe a, ndị njem nleta nwere ike ịmụta banyere àgwà, omenala ndị Maya.
Na mgbakwunye na uru ihe omimi ya, Nim-Li-Punit na-adọta ndị njem nleta na ịma mma nke ebe. N'ụbọchị doro anya, ugwu ahụ na-enye echiche dị mma banyere Oké Osimiri Caribbean. Osisi ndị e ji mma rụọ na alaka ndị na-agba gburugburu na-eme ebe dị mma maka picnic. A na-enyekwa ndị njem nleta ije ije na ụzọ atọ dị iche iche: n'ebe ọwụwa anyanwụ, n'ebe ndịda na n'ebe ọdịda anyanwụ. Ụzọ ọ bụla na-aga site n'akụkụ ndị mara mma, mara mma mara mma.
Kedu esi enweta ebe ahụ?
Nym-Li-Punit dị kilomita 5 n'ebe ugwu nke ụzọ Southern, nke ụgbọ ala na-eme mgbe niile site na obodo kacha nso. Ndokwa maka njem bụ obodo ndị India na Golden Creek, obodo oge ochie dị n'akụkụ ha.