Ihe dị otú a dị ka kalenda, banyere ndụ anyị ogologo oge. Ma ọ dịghị onye ọbụna na-eche banyere ebe ọ si, anyị na-eji mkpụrụ a nke nkà na nkà mmadụ na ụbọchị ọ bụla. Na nke naanị oge kalenda anyị agbabeghị alụkwaghịm: ọnwa, na ubi, na kalenda oge ọ bụla maka afọ ọ bụla. Ma enwere kalenda ọzọ na-adọrọ mmasị - kalenda maka ememme Ista ma ọ bụ Ista. Ka anyi kwuo banyere ya karia.
Ebee ka kalenda Ista si abịa?
Site na ọdịnala na akụkụ Akwụkwọ Nsọ, a maara na nke mbụ edere kalenda nke ememme Ista na-ezo aka n'oge Agba Ochie. Ya bụ, n'ihe banyere ọpụpụ nke ndị Juu site na ndọrọ n'agha ndị Ijipt. Akwụkwọ Nsọ nwere ọbụna ebe a na-ekwu banyere iwu Chineke maka usọrọ Ista na ọnwa mbụ, ụbọchị nke iri na anọ, ọnwa a bụkwa Nisan. Ndị Izrel na-agbaso kalenda a ruo taa, n'agbanyeghị ebe ha bi.
Ma olee ka kalenda ndị Ọtọdọks maka ememe Ista pụtara?
Ma n'ụwa a, ihe dị mkpa mere, kewaa ụwa dum kwere ekwe n'ime ogige abụọ dị iche iche. Na ihe omume ahụ bụ ikpogide na mbilite n'ọnwụ nke Onyenwe anyị Jizọs Kraịst. Ọ malitekwara kalenda ndị Ọtọdọks. Ná mmalite, Paschalia Ndị Kraịst adịghị iche na onye Juu. E kwuwerị, Ndị Kraịst mbụ bụ ndị Juu. A na-eme ememe Ista na narị afọ mbụ n'ụzọ dị nwayọ na Sunday ọ bụla na karịsịa na-akpaghị aka otu ugboro n'afọ n'ụbọchị ihe omume ahụ n'onwe ya. Mana ugbua na narị afọ nke abụọ mgbe a mụsịrị Kraịst, Christian Paschalia malitere ịchọta ihe ndepụta nke iche. Site na nkwekọrịta nke ndị nlekọta nke oge ahụ, e kpebiri ime ememe Ista Ndị Kraịst na Sunday ọ gasịrị mgbe onye Juu gasịrị. Na narị afọ nke anọ, iwu gbasara ememe Ista na Sunday mbụ mgbe ọnwa mbụ zuru ezu, nke ga-eme mgbe vernal equinox, kwadoro na nke a na-akpọ Council of Nicaea. Ọ bụ iwu a nke a na-eji maka mgbawa nke kalenda Ọtọdọks na Katọlik. Site na aha nke onye nchoputa ruo na iri na isii nke narị afọ, a kpọrọ ya Julian. Ma mgbe ahụ, n'ihi ụkọ a na-enyocha mbara igwe, kalenda Ista na-agbanwe. A kewara ụwa nke e mere baptizim n'ime Chọọchị Ọtọdọks na Katọlik na Pascha na nke ya na kalenda.
Ịhapụ nke kalenda Ista na Julian na Gregorian
Ruo narị afọ ise, ma Chọọchị Ebe Ọwụwa Anyanwụ na n'Ebe Ọdịda Anyanwụ biri dị ka otu ọnwa Ista. Otú ọ dị, ná ngwụsị nke narị afọ nke iri na isii, Rom kpebiri iwepụta ọkwá Isọ ọwụwa anyanwụ, bụ nke gbanwere kalenda Ista niile n'ebe ọwụwa anyanwụ. Onye nchoputa ihe omuma ohuru na akwukwo Ista bu Pope Gregory XIII, ihe ndi isi nke Roman Catholic Church. Ya mere, e kewara kalenda maka ememe Ista na ndị Julian na ndị Katọlik Gregorian. Ugbu a, ọdịiche dị n'agbata pasti abụọ Ista bụ ụbọchị 13. Ememme ezumike nke Ọtọdọks apụghịkwa ịbịaru tupu oge mmiri ahụ, ma ndị Katọlik nwere ike ọbụna kwekọọ na Ista ndị Juu ma mee ka ndị Ọtọdọks dị ukwuu.
Agụmakwụkwọ Ista nke oge a
Na iri abụọ nke narị afọ gara aga, e mere mgbalị ọzọ iji dozie kalenda Paschal. Onyeisi ya nke Constantinople bụ Meletius IV na-eduzi na nzuko omeiwu niile. Ihe si na nzuko a pụta bụ imepụta kalenda Ista na New-Julian. N'ezie, ọ bụ ọbụna karịa ezi karịa Gregorian ma daba na ya ruo afọ 2800. Otú ọ dị, iro nke a nke Paschalia nakweere ndị iro niile fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị nnọchiteanya nke Chọọchị Ọtọdọks. Ugbu a, nke a bụ ikpe. Ndị Russia, Georgian, Jerusalem na Chọọchị Ọtọdọks nke Serbia na-eji kalenda Julian. Ndị Katọlik hapụrụ ụdị ndị Gregorian. E nwekwara ìgwè nke ụka ndị na-eme ememme Ista na ụbọchị ememme na-agafe na kalenda Julian, na ebe niile na-adịghị na omenala nke ụka.
N'ozuzu, ezumike Ista bụ ebe etiti nke kalenda ụka, dịka ya si kwuo, ihe omume ụka ndị ọzọ niile hà nhata.